W wielu przypadkach otępień starczych rzeczywiście przyczyną może być skleroza czyli miażdżyca naczyń mózgowych. Przez naczynia zwężone w wyniku odkładania się cholesterolu a potem węglanu wapnia dopływa do mózgu coraz mniej krwi, a komórki nerwowe bez tlenu i pożywienia niesionego z krwią pracują coraz gorzej i coraz więcej ich umiera. Z demencją łatwo pomylić tzw. pseudodemencję, będącą epizodem depresji występującym najczęściej u osób w podeszłym wieku, a charakteryzującym się zaburzeniem nastroju, apetytu i snu połączonym z uszkodzeniem funkcji poznawczych. Zaburzenia poznawcze znikają, gdy uda się opanować depresję, która jest ich przyczyną. Jeszcze inną przyczyną zaburzeń pamięci mogą być urazy i czaszki. Silny jednorazowy uraz może spowodować długo ; trwałą całkowitą amnezję (jak w omawianym przypadku J Znachora). Uczestnicy wypadków, którzy w ich wyniku stra I ciii przytomność, nie pamiętają wypadku ani zdarzeń mają ] cych iniejsce jakiś czas przed nim: jest to tzw. amnezja wsteczna. Takie nagłe urazy, ale także niewielkie ale powtarzające się wstrząsy mózgu, np. u bokserów, prowadzą również do osłabienia pamięci i utrudniają tworzenie nowych śladów pamięciowych. Ten typ zaburzeń nazywamy amnezją następczą. Zazwyczaj amnezji następczej towarzyszą objawy amnezji wstecznej. Podobne zaburzenia wystąpić mogą również po wylewach krwi do mózgu (apopleksji). Stopień tych zaburzeń zależy od rozległości wylewu oraz jego umiejscowienia. Właśnie na podstawie obserwacji klinicznych, a także doświadczeń prowadzonych na małpach, można było stwierdzić, które okolice mózgu są „siedliskiem” pamięci. Ośrodki systemu pamięci w mózgu znajdują się w korze mózgowej: w przyśrodkowej części płatów skroniowych (głównie w tzw. formacji hipokampa) i obszaru przedczołowego, a także w przyśrodkowej części struktury nazywanej wzgórzem. Należy jednak zauważyć, że uczenie się nie jest procesem jednostkowym, ale rozsianym, bez jednego ośrodka. Istnieją różne typy uczenia i pamięci, o różnych podłożach anatomicznochemicznych i w procesach pamięci zaangażowany jest cały mózg, choć różne jego okolice w różnym stopniu.
