W średniowieczu uważano, że dusza ludzka ma 10 zmysłów pięć zewnętrznych, a pięć wewnętrznych. Zewnętrzne zmysły, to oczywiście wzrok, słuch, węch, smak i dotyk, a jednym z wewnętrznych, obok osądu, imaginacji, fantazji (imaginacja i fantazja to dwie różne rzeczy) i tak zwanego zmysłu wspólnego koordynującego działania pozostałych jest właśnie pamięć. Popularne powiedzenie, że komuś brak piątej klepki, pochodzi w prostej linii od średniowiecznego poglądu na duszę, kiedy oznaczało defekt któregoś ze zmysłów wewnętrznych. Średniowieczna definicja pamięci jest piękna, ale mało przydatna. Prawdę mówiąc, nie wiele przydatniejsze były definicje naukowe z czasów późniejszych, nawet z pierwszej połowy XX wieku. Wszelkie opisy „fal hamowania i pobudzenia”, wszelkie rozważania o „irradiacji i koncentracji procesów nerwowych”, tak drogie twórcom teorii odruchów warunkowych, nie były niczym innym, jak poetycką próbą opisania własnych impresji uczonego, nie opartych na znajomości faktów dotyczących materialnego podłoża zjawisk psychicznych. Dopiero kiedy zaczęliśmy poznawać molekularne mechanizmy działania komórek nerwowych, można było skonstruować teorie czy hipotezy nie tylko opisujące procesy pamięci, ale i wskazujące, gdzie i w jaki sposób można interweniować, aby pamięć poprawić. Profesor Kazimierz Zieliński, jeden z wybitnych współczesnych polskich badaczy pamięci i uczenia, definiuje pamięć jako zdolność do przechowywania w naszym układzie nerwowym informacji o świecie w formie engramów czyli śladów pamięciowych. Engram pojęcie wprowadzone jeszcze na początku XX wieku przez Richarda Semona to trwała zmiana w układzie nerwowym, wywołana przez jego chwilowe pobudzenie i odczytywana jako reprezentacja pewnych doznań, przeżyć, elementów środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Tworzenie nowych engramów w wyniku jakiegoś doświadczenia, a także przekształcanie już istniejących śladów pamięciowych możemy opisać jako uczenie, które jest zjawiskiem ściśle z pamięcią związanym. Współczesna nauka o mózgu pozwala nam określić, jakie systemy nerwowe i jakie substancje chemiczne biorą udział w tworzeniu/engramów.
