Nie każda pamięć długotrwała jest taka sama. Uczeni nie bardzo mogą się pogodzić co do klasyfikacji pamięci, ale stosunkowo szeroko uznany jest zaproponowany przez amerykańskiego badacza Larry Squire’a podział na pamięć deklaratywną i proceduralną. Pamięć deklaratywna czyli opisowa, dotyczy zjawisk, które można opisać; jest to pamięć wydarzeń, znaczenia słów, faktów i zasad. Większość materiału przerabianego w szkole, większość informacji zdobywanych w życiu potocznym, w zasadzie wszystkie informacje uzyskane przez publikatory potrafimy odtworzyć dzięki pamięci deklaratywnej. Pamięć proceduralna to zapamiętanie sposobów wykonania pewnych czynności, których możemy się nauczyć, na drodze prób i błędów i przez naśladowanie, ale nie umiemy nie możemy dokładnie objaśnić słowami. Spróbuj na przykład opisać słowami, na czym „naprawdę” polega umiejętność jazdy na rowerze, a przekonasz się, że opis ten jest bardzo niepełny. Zresztą bardzo często nawet przy opisywaniu rzeczy, do czego powinna wystarczyć pamięć deklaratywna, posługujemy się elementami pamięci proceduralnej. Przekonaj się o tym, prosząc znajomych, aby powiedzieli Ci, co to jest korba. Ośmiu na dziesięciu odpowiadając wykona charakterystyczny dla kręcenia korbą ruch ręki. Za pomocą pamięci deklaratywnej nabywamy wiedzę, za pomocą pamięci proceduralnej umiejętności.
